Zandkoliek bij paarden

Zandkoliek is een vorm van koliek die wordt veroorzaakt door zand in de darmen. Het komt vooral voor in de periodes buiten het weideseizoen om en is vaak een gevolg van het grazen van een kale weide of het eten van (ruw)voer van een zanderige bodem. Daarnaast kan een paard ook zandkoliek krijgen wanneer hij bewust zand eet. Omdat zandkoliek zeer ernstig kan zijn, is het belangrijk dat je je bewust bent van de symptomen zodat je op tijd alarm kan slaan. In deze blog leggen we je uit wat zandkoliek voor paarden precies is, hoe je de symptomen herkent, hoe de behandeling van zandkoliek eruit ziet en vertellen we wat je kan doen om zandkoliek te voorkomen.

Wat is zandkoliek?

Koliek is een verzamelnaam voor pijn in de buik bij paarden. Het kan in ernst verschillen en verschillende oorzaken hebben, zoals een wormbesmetting of een ontsteking. Wanneer een paard last heeft van zandkoliek, is de koliek ontstaan door een zandophoping in de darmen. Als een paard een keer een klein beetje zand binnenkrijgt tijdens het grazen, is er nog niks aan de hand. De spijsvertering van paarden is prima in staat om een klein beetje zand zelf af te voeren. Het gaat echter fout wanneer je paard vaker zand binnenkrijgt of wanneer het in grotere hoeveelheden gebeurt. Het zand stroomt dan niet meer door het maag-darmstelsel en hoopt zich op in de darmen. Dit zorgt voor schuring tegen de darmwand en uiteindelijk kunnen de darmen niet meer goed functioneren. Op een gegeven moment zorgt de ontstopping voor ernstige buikpijn: je paard heeft koliek. De ernst van de koliek kan zeer uiteenlopend zijn, van mild tot zeer ernstig. Een dierenarts kan de diagnose zandkoliek stellen aan de hand van een röntgenfoto. 

Welke symptomen vertoont een paard met zandkoliek?

Omdat zandkoliek zeer ernstig kan zijn, is het belangrijk de (eerste) symptomen te herkennen om zo snel te kunnen handelen en erger te voorkomen. Veelvoorkomende symptomen van zandkoliek zijn:

• Lusteloosheid
• Diarree
• Verminderde eetlust
• Koorts
• Vermagering
• Opgezette buik
• Fel reageren met rijden of aanraking aan de rechterkant van de buik
• Onrust gedrag (rollen, liggen, opstaan, schrapen)

Vertoont jouw paard symptomen die passen in bovenstaand lijstje? Neem dan direct contact op met een dierenarts. Zandkoliek kan zich ontwikkelen tot zeer ernstig en een paard kan in extreme gevallen zelfs komen te overlijden. 

Zandkoliek behandelen

Als jouw paard last heeft van zandkoliek, is het belangrijk dat het zand wat zich heeft opgehoopt in de darmen zo snel mogelijk wordt afgevoerd. De dierenarts stelt een behandelplan op om het zand af te voeren. In veel gevallen dient de dierenarts een paard met zandkoliek elektrolyten en paraffine olie toe met een sonde om het zand in beweging te krijgen en uit het lichaam te spoelen. Vervolgens wordt een paard vaak een kuur van psylliumzaad (vlozaad) gegeven. Wanneer vlozaad in aanraking komt met water, zwelt het op naar een plakkerige substantie dat op deze manier het laatste restje zand uit de darmen kan spoelen. In enkele ernstige gevallen en wanneer het sonderen niet genoeg is, kan een operatie nodig zijn.

De beste manieren om zandkoliek te voorkomen

Zandkoliek kan ernstige vormen aannemen en daarom is voorkomen altijd beter dan genezen. Om zandkoliek te voorkomen, is het belangrijk om te voorkomen dat je paard zand eet. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Zo gebeurt zand eten zowel bewust als onbewust, en is het soms lastig te achterhalen wanneer je paard zand eet en hoeveel hij binnenkrijgt. Ben je benieuwd naar de oorzaken van zand eten, en hoe je deze oorzaken kan aanpakken? Lees dan onze blog over zand eten bij paarden.

Om zandkoliek te voorkomen, hebben we 5 tips voor je verzameld:

Tip 1: Zijn er plekken in het weiland waar nog weinig gras groeit? Zet deze kale plekken dan tijdelijk af met een lintje. Tijdens het eten van de korte sprietjes in een kaal weiland krijgt een paard onbewust veel zand binnen.

Tip 2: Staat jouw paard wel eens in de paddock en krijgt hij daar ook te eten? Voer dan geen hooi vanaf de grond, maar plaatst dit op een betegeld stuk of bijvoorbeeld in een plastic bak. Als je het hooi ophangt in een hooinet, kan je een rubberen mat onder het hooinet leggen om te voorkomen dat je paard het losse hooi van de zanderige bodem opeet.

Tip 3: Zorg ervoor dat je paard altijd voldoende hooi tot zijn beschikking heeft. Door het eten van ruwvoer blijven de darmen in beweging en wordt zand makkelijker afgevoerd.

Tip 4: Geef je paard zo veel mogelijk (vrije) beweging. Voldoende beweging is namelijk nodig om de spijsvertering van je paard op gang te krijgen. Hoe beter de werking van de spijsvertering, hoe beter het paardenlichaam in staat is het zand op een natuurlijke wijze af te voeren.

Tip 5: Heb je het idee dat jouw paard te veel zand binnenkrijgt? Overweeg dan om preventief een kuur met psylliumzaad te geven om ervoor te zorgen dat het zand dat niet van nature wordt uitgescheiden alsnog uit het lichaam wordt gevoerd.