Zand eten bij paarden:
oorzaken en oplossingen

Zand eten bij paarden: oorzaken en oplossingen

Zand eten komt veel voor bij paarden. Soms gebeurt dit ongemerkt tijdens het grazen, soms eet een paard bewust zand. Een kleine hoeveelheid zand kan door de darmen via de ontlasting worden afgevoerd. Als je paard meer zand binnenkrijgt, kunnen er problemen in de darmen ontstaan. Omdat zand eten erg gevaarlijk is, is het belangrijk regelmatig te controleren of er zand in de mest van je paard zit. Maar hoe controleer je de mest op zand? En waarom eet een paard eigenlijk zand? We vertellen je meer over de oorzaken én oplossingen van zand eten!

Waarom eet een paard zand?

Een paard dat zand eet, doet dat bewust of onbewust. Onbewust zand eten komt het vaakst voor. Wanneer een paard eet van een zanderige bodem krijgt hij bij elke hap zand mee. Denk bijvoorbeeld aan het grazen in een kaal weiland of het eten van hooi vanaf de grond van een zanderige paddock. Paarden die erg gulzig eten krijgen bovendien eerder zand binnen dan paarden die langzamer eten.

Naast dat paarden onbewust zand binnen krijgen tijdens het eten, zijn er ook paarden die bewust zand eten. Bewust zand eten kan twee oorzaken hebben. Ten eerste is het belangrijk om na te gaan of jouw paard genoeg mineralen binnenkrijgt. Een paard dat zand eet, kan namelijk last hebben van een mineralentekort. De meest voor de hand liggende mineralen waar een tekort van zou kunnen ontstaan zijn natrium (zout), silicium en magnesium. Bovendien kan bewust zand eten ook een gevolg zijn van verveling. Denk hierbij aan verveling door te weinig ruwvoer, te weinig uitdaging of het gebrek aan een maatje in de paddock.

Voorkomen dat je paard zand eet

Wanneer jouw paard zand eet, is voorkomen beter dan genezen. Achterhaal daarom wat de mogelijke oorzaken zijn van het eten van zand bij jouw paard en pas aan de hand daarvan preventieve maatregelen toe. Zo is het ten eerste belangrijk om verveling tegen te gaan om te voorkomen dat je paard uit verveling zand gaat eten. Bied je paard voldoende (onbeperkt) ruwvoer aan om de hele dag door van te knabbelen en zorg voor maatje wanneer je paard in de wei of paddock staat. Wanneer het bewust zand eten komt door een tekort aan mineralen, kan je jouw paard ondersteunen met bijvoorbeeld een elektrolyten mix voor je paard, silicium voor paarden of magnesium voor paarden. 

Eet jouw paard niet bewust zand, maar krijgt hij wel onbewust zand mee tijdens het eten van een zanderige bodem? Dan is het verstandig om ook dit zo veel mogelijk te voorkomen. Voer je paard bijvoorbeeld niet van een zanderige ondergrond en leg een rubberen mat onder het hooinet in de paddock zodat je paard het losse hooi niet direct van het zand eet. Let ook op hoe begroeid het weiland is waar je paard van graast. Zijn er grote, kale plekken in de wei? Grote kans dat je paard tijdens het grazen zand binnenkrijgt. Voer daarom in een kale weide hooi bij met een hooinet en zet de meest kale, zanderige stukken weiland (tijdelijk) af met een lint. 

Symptomen bij zand overlast

Een kleine hoeveelheid zand wordt door de spijsvertering van je paard zelf afgevoerd. Wanneer dit echter meer zand is dan het lichaam kan uitscheiden, ontstaan de problemen. Het zand hoopt zich dan namelijk op in de darmen van je paard. Het zand blijft liggen in de bochten van de darmen, maakt de darmen zwaar, schuurt tegen de darmwand en blokkeert mogelijk de doorgang van voedsel. Uiteindelijk kan dit leiden tot zandkoliek. 

Het is dus belangrijk dat je goed let op de signalen en symptomen die erop duiden dat jouw paard zand binnen heeft gekregen. Symptomen die zich laten zien na zand eten kunnen onschuldig beginnen, maar kunnen in een verder stadium ook ernstiger worden. Let daarom goed op de eerste signalen die kunnen duiden op zand in de darmen:

• Verminderde eetlust
• Verminderde energie
• Gevoeligheid aan de rechterkant van de buik
• Moeite met aanspringen in de rechtergalop
• Dunne mest/diarree
• Milde tot hevige koliek en/of terugkerende koliek
• Vermageren

Hoewel deze symptomen typerend zijn voor zand in de darmen, kan het ook andere oorzaken hebben. Heeft jouw paard last van één of meerdere bovenstaande symptomen en twijfel je over de oorzaak, of vermoed je zand in de darmen? Raadpleeg dan altijd een dierenarts.

Mesttest: het controleren van zand in de mest van je paard

Als je paard zand eet, heb je dat meestal niet direct door. Je kijkt niet mee met elke hap die je paard neemt en zeker tijdens het grazen heb je geen zicht op de hoeveelheid zand die je paard onbewust binnenkrijgt. Om dit te testen, kan je zelf een handige mesttest uitvoeren. De test voor je als volgt uit:

1. Pak met een plastic, doorzichtige handschoen of plastic boterhamzakje een beetje mest op. Let erop dat je de mest pakt uit stal of van een andere relatief ‘schone’ ondergrond, en niet vaneen zanderige paddock of weiland waar zand in ligt.

2. Vul de rest van de handschoen of het zakje met water.

3. Kneed vanaf de buitenkant de mest zodat het mengt met het water en er een papje vormt. 

4. Knoop de handschoen of het zakje dicht en hang hem een nachtje op aan bijvoorbeeld de tralies van de stal of de staldeur.

5. Bekijk ‘s ochtends of er zand naar de vingertoppen van de handschoen of de onderkant van het zakje is gezakt. Zit er slechts een klein beetje zand in? In de meeste gevallen kan dit geen kwaad. Zie je duidelijk een laagje zand? Dan is de kans groot dat jouw paard te veel zand in zijn darmen heeft.

Om een helder beeld te krijgen van de hoeveelheid zand in de darmen van jouw paard, kan je het beste de mesttest een aantal dagen achter elkaar herhalen. Is de conclusie dat jouw paard inderdaad zand in zijn darmen heeft? Dan kan je jouw paard ondersteunen vlozaad. Vlozaad, ook wel psylliumzaad genoemd, zwelt in de darmen van een paard op en vormt zich tot een geleiachtige massa waaraan zand blijft plakken. Op deze manier biedt je met een kuur van vlozaad ondersteuning om het zand op een natuurlijke manier te voeren. Raadpleeg bij twijfel of vragen altijd een dierenarts!

Zandkoliek

Wanneer een paard zand in de darmen heeft, ontstaat er schuring en wordt de beweging van de darm belemmerd. Het zand gaat zich in de darmen ophopen en verstoppingen veroorzaken. Uiteindelijk kan dit dus resulteren in zandkoliek. Dit is een veel voorkomende oorzaak van koliek en wordt veroorzaakt door zandophoping in de dikke darm. Zandkoliek kan zeer ernstig zijn en vraagt dus om een directe en juiste aanpak. Meer weten? Lees dan onze blog over zandkoliek bij paarden.