CPL (chronisch progressief lymfoedeem) bij paarden

CPL (chronisch progressief lymfoedeem) is een aandoening die voorkomt in de benen van een paard. Het zijn vooral de grote, sobere rassen die gevoelig zijn voor CPL. Maar wat is CPL, hoe kan je het herkennen bij paarden en wat moet je doen wanneer je vermoedt dat jouw paard last heeft van CPL? We vertellen je meer in deze blog.

Wat is CPL?

CPL is een afkorting voor chronisch progressief lymfoedeem. Het is een ongeneeslijke aandoening die het lymfestelsel en de elasticiteit van de huid aantast. CPL wordt vaak vergeleken en verward met mok omdat de eerste symptomen erg op elkaar lijken. Toch zijn het twee totaal verschillende aandoeningen. Zo is mok relatief oppervlakkig en goed te genezen, terwijl CPL ongeneesbaar is en zich geleidelijk kan verspreiden. Dit komt doordat er bij CPL te weinig elastine aanwezig is in het weefsel, waardoor de lymfevaten niet goed kunnen functioneren. Het lymfevatenstelsel is een stelsel van kleine vaatjes door het hele lichaam waar vocht (lymfe) doorheen loopt en zorgt voor het vervoer van immuuncellen, lymfocyten, afvalstoffen en eiwitten. Wanneer de lymfevaten niet goed werken, kan vocht niet voldoende worden afgevoerd en hoopt het op in de benen. Dit resulteert in dikke benen en ribbels/bulten op de benen. Bovendien kunnen er door de vochtophopingen infecties en kloven ontstaan, en kan de vochtophoping zich verder naar boven in het been verspreiden.

Hoe herken je beginnende CPL bij je paard?

In het beginstadium lijkt CPL erg op mok. Denk hierbij aan symptomen zoals kloven, schilfers en korstjes rondom de kootholte. CPL komt vaker voor bij koudbloedige paarden, waardoor de eerste kenmerken niet altijd zichtbaar zijn door de lange beenharen of sokken. Andere symptomen van beginnende CPL bij een paard zijn verdikkingen aan het been en het schuren/jeuken aan de benen. In een verder stadium zal CPL zich kenmerken door de typische ribbels/plooien of bulten aan de (onder)benen. Dit komt door de hoeveelheid vocht dat niet kan worden afgevoerd in de benen. In de huidplooien die hierdoor ontstaan kunnen bacteriën nestelen waardoor de huid gaat infecteren en wondjes/kloofjes ontstaan. De kapotte huid zal vanzelf weer extra vocht vasthouden, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Bovendien kunnen de wonden veel jeuk en pijn veroorzaken, waardoor paarden kunnen gaan stampen en op den duur zelfs kreupelheid kunnen worden.

Zie je beginnende symptomen die lijken op CPL, of twijfel je of de kloven en korstjes rondom de kootholte komen door mok of CPL? Neem dan altijd contact op met een dierenarts.

Hoe krijgt een paard CPL?

De precieze oorzaak van CPL is helaas nog onduidelijk. Wat we wel weten, is dat het te maken heeft met een combinatie van slecht functionerende lymfevaten en een tekort van elastine in de huid. Bovendien wordt ook vermoed dat het ontstaan van CPL te maken heeft met bepaalde erfelijke factoren. Ervaring leert dat (grote) koudbloeden meer aanleg hebben om CPL te krijgen en er daardoor ook vaker last van hebben. Denk hierbij aan Tinkers, Belgische trekpaarden, Shires en Friese paarden.

Is CPL dodelijk bij paarden?

CPL is bij paarden helaas een ongeneeslijke aandoening. Zoals de naam ook al duidelijk maakt, is CPL bovendien progressief wat betekent dat de symptomen met de tijd zullen verergeren. Hoewel je kan proberen de symptomen in toom te houden en de CPL zo te remmen, is het onvermijdelijk dat de aandoening uiteindelijk zal verslechteren en je paard steeds meer last zal hebben van de symptomen. Dit kan (onder goed management) soms vele jaren duren. Toch moet je er rekening mee houden dat wanneer jouw paard CPL heeft, de prognose slecht is. In een vergevorderd stadium kunnen de verdikkingen, infecties, misvormde huid en ontstekingen zorgen voor zo veel pijn dat er helaas moet worden besloten om een paard in te laten slapen.

Hoe ondersteun je een paard met CPL?

Doordat CPL niet te genezen is, gaat het bij de behandeling vooral om het remmen van symptomen en het bestrijden van klachten. Het is hierbij bekend dat een goed management wel degelijk een positief effect kan hebben op het verloop van CPL bij paarden. Zo kan je letten op de volgende punten:

• Let op voeding. Om je paard met CPL te ondersteunen wordt geadviseerd om zo sober mogelijk te voeren. Dit betekent zo min mogelijk suiker en zetmeel.
• Zorg voor regelmatige beweging. Beweging stimuleert de vochtafdrijving in het lymfestelsel en stimuleert de doorbloeding. Zorg er daarom voor dat jouw paard voldoende beweging krijgt. Zo is bijvoorbeeld een paddock paradise of een HIT-actief stal waar beweging constant gestimuleerd wordt, ideaal voor paarden met CPL.  
• Behandel wonden en infecties op tijd. Doordat de benen opzwellen met vocht, kunnen er gemakkelijk wondjes en infecties ontstaan. Vooral de huidplooien die ontstaan zijn hier erg gevoelig voor. Controleer daarom de huid zeer regelmatig, houd goed schoon en scheer eventueel sokken af om de huid makkelijk schoon te maken. Gebruik eventueel een natuurlijke verzorgende en ontsmettende spray om oppervlakkige wondjes te behandelen. 
• Stimuleer de vochtafvoer. Naast dat beweging erg belangrijk is voor de afvoer van vocht, zijn er ook kruiden die de vochtafvoer stimuleren. Een kruid dat wordt gezien als een natuurlijke vochtafdrijver is kleefkruid. 
• Stimuleer de doorbloeding. Door te zorgen voor een goede doorbloeding, wordt ook de vochtafvoer gestimuleerd. Ook hiervoor geldt regelmatige beweging en het eventueel ondersteunen met kruiden, zoals rozemarijn of paardenbloem.
• Ondersteun de weerstand. Paarden met CPL zijn gevoeliger voor bepaalde kwaaltjes dan ‘gezonde’ paarden. Daarom is het enorm belangrijk dat de weerstand optimaal is. De basis voor een goede weerstand is voldoende beweging, een goed rantsoen en zo min mogelijk stress. Daarnaast kan je de weerstand extra ondersteunen met bijvoorbeeld brandnetel of een speciale mix van kruiden ter ondersteuning van het immuunsysteem.